انتقال ازت مایع

اهداف و کاربرد ازت مایع چیست

ازت مایع از جمله مایعات کرایوژنیکی (سرمازدگی = Cryogenics) است که معمولاً در آزمایشگاه های تحقیقاتی مورد استفاده قرار میگیرد.قیمت اتو کلاو آزمایشگاهی  از آنجا که “کرایوژنیک” به معنی دمای بسیار پایین میباشد؛ در نتیجه ازت مایع بسیار سرد است. نیتروژن در فشارهای بسیار بالا تغییر فاز داده و به مایع تبدیل میشود. همچنین ممکن است منبسط شده و به حجم بسیار زیادی از گاز نیز تبدیل شود.

روش های ایمنی استفاده از ازت مایع در آزمایشگاهای تحقیقاتی، در بخش دستورالعمل های مربوطه توصیف شده است. پژوهشگر (PI) یا مدیر آزمایشگاه، هنگام خرید، ذخیره سازی و حمل ایمن نیتروژن مایع، مسئول توسعه و اجرای روش های استاندارد آزمایشگاهی SOP میباشد. ازت مایع انتخابی باید با هدف پژوهش متناسب باشد. دمای ازت مایع -196 درجه میباشد و برای نگهداری آن، دستگاه مخصوصی را می طلبد.

شما ازت مایع را به دو صورت میتوانید نگهداری کنید:

1) نگهداری ازت مایع در تانک ازت: تانک ازت (یا فلاسک نگهداری نیتروژن مایع) دستگاهی است به شکل زیر که در حجم های متفاوتی ساخته میشود. این دستگاه با دیواره دو لایه مخصوص خود میتواند ازت مایع را به مدت 1 الی 1/5 ماه در خود حفظ کند. تانک های ازت در حجم های متفاوتی ارائه میشوند؛ از جمله 2.5 لیتری، تانک ازت 3 لیتری،  6 لیتری، 7 لیتری، تا … 65 لیتری ؛ و شامل برندهای چینی، آمریکایی، اتریشی و فرانسوی می‌باشند. 

2) نگهداری ازت مایع بوسیله دستگاه کرایو اسپری: از این دستگاه برای حمل و نقل آسانتر و سریعتر، جهت استفاده از فعالیت های پزشکی موقت و کوتاه مدت استفاده میشود. نحوه استفاده از کرایو اسپری نیز بسیار ساده است و نیاز به مهارت خاصی ندارد. زمان نگهداری ازت مایع در این دستگاه 0.5 لیتری، از زمان تقریباً بین 12 الی 20 ساعت میباشد. بیشترین کاربرد دستگاه های کرایو اسپری در منازل جهت رفع زگیل های پوستی و تناسلی، و همچنین استفاده از آنها در مطب پزشکان میباشد. اما پزشکانی که قصد دارند به مدت طولانی تر ازت مایع را در مطب خود داشته باشند میتوانند یک تانک ازت خریداری کرده و مدت زمان بیشتری از آن استفاده کنند. 

توجه: حواستان باشد کرایو اسپری را با دستگاه کرایو زنان اشتباه نگیرید! کرایو اسپری که در بالا معرفی شد، نیتروژن مایع را در خود نگهداری میکند که مورد استفاده در مطب پزشکان میباشد و برای منجمدکردن ضایعات سطح پوست کاربرد دارد؛ اما کرایو زنان کپسولی است که نیتروژن گازی را در خود نگه میدارد و بطور گسترده برای درمان زخم دهانه رحم استفاده میشود. دمای نیتروژن گازی -60 درجه سانتی گراد میباشد. شما با یک بار شارژ کردن مخزن دستگاه کرایو زنان ، میتوانید تا چندین سال از آن استفاده کنید؛ در حالیکه دستگاه کرایو اسپری بدلیل دمای فوق العاده پایین آن پس از هربار شارژ نهایتاً 12 الی 20 ساعت قابل استفاده است و بعد از آن تبخیر میشود.

انتقال ازت مایع چه خطراتی دارد؟

• سرمای شدید

بخار نیتروژن مایع، بافت پوست و مایع چشم را به سرعت منجمد کرده و منجر به سوختگی سرد، سرمازدگی و آسیب دائمی چشم می‌شود. حتی اگر به‌طور کوتاه مدت در معرض آن قرار بگیرید از آسیب‌های آن در امان نخواهید بود.

• خفگی

حجم ازت مایع به هنگام بخار شدن، 695 برابر افزایش یافته و هیچ گونه ویژگی هشداردهنده‌ای مانند بو یا رنگ از خود نشان نمی‌دهند. بنابراین اگر مقادیری از نیتروژن مایع بخار شود و درصد اکسیژن به زیر 19.5% کاهش یابد با خطر کمبود اکسیژن مواجه هستیم که منجر به بیهوشی می‌شود. اگر کمبود اکسیژن شدید باشد حتی می‌تواند منجر به مرگ نیز بشود. برای جلوگیری از خطرات خفگی هنگام استفاده از کرایوژن ها در فضای سربسته باید از سالم بودن تجهیزات تهویه محیط اطمینان حاصل شود.

• غنی سازی اکسیژن

هنگام انتقال نیتروژن مایع، اکسیژن موجود در هوای سیستم مهار کرایوژنیک تفکیک شده و با بازگشت سیستم به دمای محیط، محیطی غنی از اکسیژن ایجاد می‌شود. از آنجا که نقطه جوش نیتروژن کمتر از اکسیژن است، اکسیژن مایع کندتر از نیتروژن تبخیر شده و ممکن است به سطحی برسد که اشتعال پذیری مواد مختلف (از جمله لباس‌هایی که در مجاورت سیستم قرار گرفته‌اند) را افزایش دهد.

تجهیزات حاوی مایعات سرمازا باید از مواد قابل احتراق دور نگه داشته شوند تا احتمال آتش سوزی به حداقل برسد. اکسیژن متراکم در یک محوطه سرد ممکن است با مواد آلی موجود در محوطه واکنش داده و مخلوطی انفجاری ایجاد کند.

• ایجاد فشار و انفجار

بدون تهویه مناسب یا نصب دستگاه‌های کاهش فشار بر روی محفظه‌های ازت، فشار زیادی هنگام تبخیر کرایوژن ایجاد می‌شود. کاربران باید اطمینان حاصل کنند که مایعات کرایوژنیک هرگز در یک سیستم بسته نگهداری نشده باشند. برای جلوگیری از افزایش فشار از یک مخزن کاهش فشار یا یک دریچه تخلیه استفاده نمایید.

نکات ایمنی در مورد انتقال ازت مایع

• انتقال ازت مایع حتماً باید در محوطه مجهز به دستگاه تهویه انجام گیرد.
• در انتقال ازت مایع آنرا حتی الامکان به آرامی جابجا کنید تا میزان جوشش و پاشش به حداقل برسد.
• برای برداشتن اجسام غوطه ور در مایع کرایوژنیک از انبر استفاده کنید.
• هنگام شارژ یا پر کردن یک محفظه گرم با مایع سرمازا یا قرار دادن اجسام در این مایعات، جوشش و پاشش بطور مداوم اتفاق می افتد.
• نیتروژن مایع را به شیشه های عایق بندی شده با دهانه عریض یا شیشه هایی که با نوارهای ایمنی عایق بندی شده اند انتقال ندهید!
• فقط از محفظه های مورد تایید استفاده نمایید. این محفطه ها باید ضد ضربه بوده و در برابر دماهای بسیار پایین مقاوم باشند. موادی مانند فولاد کربنی، پلاستیک و لاستیک در این درجه حرارت مقاومت خود را از دست داده و می شکنند.
• نیتروژن مایع را در تانک هایی با دریچه های روان ذخیره سازی کنید (هشدار: هرگز محفظه حاوی نیتروژن مایع را درزبندی نکنید). محفظه ای که به سختی درزبندی شود، جوشش مایع درون تانک منجر به ایجاد فشار شده و ممکن است پس از مدت کوتاهی منفجر شود.
• هرگز به مخزن های غیرعایق حاوی مایعات کرایوژنیک دست نزنید. گوشت و پوست دست به مواد بسیار سرد می چسبد. حتی لمس کردن مواد غیر فلزی در دمای پایین بسیار خطرناک است.
• لوازم ایمنی مانند سوپاپ سیلندر یا تنظیم کننده تانک را تغییر ندهید.
• نیتروژن مایع فقط باید در محوطه ای با تهویه مناسب ذخیره گردد (هشدار: در فضای محدود و فشرده ذخیره سازی انجام ندهید).
• ازت مایع را به مدت طولانی در یک مخزن غیر عایق نگهداری نکنید.
• نباید بیش از 80% ظرفیت سیلندرها و محفظه عایق پر شود؛ زیرا انبساط گازها در هنگام گرم شدن ازت ممکن است باعث ایجاد فشار بیش از حد شود. 

حفاظت شخصی در انتقال ازت مایع

• محافظت از چشم و صورت

به منظور به حداقل رساندن صدمات ناشی از جوشش یا انفجار مایعات کرایوژنیک، استفاده از شیلدهای ایمنی بر روی صورت و عینک های ایمنی یا شیمیایی در هنگام استفاده و انتقال ازت مایع توصیه می گردد.

• محافظت از پوست

هنگام کار با نیتروژن مایع، دستکش های چرمی گشاد و عایق حرارتی، پیراهن های آستین بلند و شلوارهای غیر پاکتی بپوشید. حین حمل تانک ازت، استفاده از کفش ایمنی نیز توصیه می شود.

نکاتی ویژه در رابطه با دستکش های عایق: دستکش های عایق باید به اندازه کافی گشاد باشند تا در صورت ریختن مایع کرایوژنیک بر روی آن ها بتوان دستکش را به سرعت از دست جدا کرد. دستکش های عایق به گونه ای طراحی شده اند تا از قرار گرفتن دست شخص در معرض مایع کرایوژنیک جلوگیری کنند. این دستکش ها در کوتاه مدت از تماس تصادفی دست با مایع سرمازا جلوگیری می کنند.

 https://hakimazma.com/%d9%87%d9%88%d8%af-%d8%a2%d8%b2%d9%85%d8%a7%db%8c%d8%b4%da%af%d8%a7%d9%87%db%8c/%d9%87%d9%88%d8%af-%d8%b4%db%8c%d9%85%db%8c%d8%a7%db%8c%db%8c/

ترینینگ چیست

مدیر آزمایشگاه (PI)، مسئول SOS های ویژه برای استفاده از این ماده شیمیایی در آزمایشگاه خود است. مدیر آزمایشگاه همچنین مسئول آموزش های اختصاصی و کاربردی در خصوص نحوه استفاده و انتقال ازت مایع در آزمایشگاه است. آموزش ها باید مستقیماً در دفترچه یادداشت پژوهشگر ثبت گردد. پس از هر بار آموزش، مربی و کارآموز باید دفتر آزمایشگاه را امضاء نمایند.

در ابتدا، محققان باید این پروسه را با راهنمایی پژوهشگر ارشد (PI) انجام دهند تا نحوه استفاده از این ماده شیمیایی را از نزدیک مشاهده کنند. یادداشت های ایمنی SDS را قبل از انجام فرآیند مرور کرده و خطرات ناشی از پروسه شیمیایی و تنظیمات تجربی را ارزیابی کنید.