ثبت و ارتباط آن با ایجاد شخصیت حقوقی

بر اساس ماده ی یک قانون تجارت، تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار دهد، لیکن این نکته را نباید فراموش کرد که تاجر لزوماً شخص حقیقی نیست و اشخاص حقوقی نیز ممکن است تاجر یا غیر تاجر باشند.  ثبت شرکتها مثلاَ ماده ی 20 قانون تجارت هفت نوع شرکت تجارتی را نام برده است که بعضی از این انواع بسیار مبتلا به جامعه هستند. مانند شرکت های سهامی عام، سهامی خاص و شرکت با مسئولیت محدود. برخی از آن ها نیز تقریباً متروکه هستند مانند شرکت های نسبی یا مختلط سهامی و برخی دیگر مانند شرکت های تضامنی صرفاً بر اساس ضرورت قانونی مورد استفاده قرار می گیرند، مانند شرکت هایی که به عملیات صرافی و مالی می پردازند.

در مورد اشخاص حقیقی ماده 2 قانون تجارت انواع فعالیت های تجارتی را در 10 بند احصا کرده است که خرید یا تحصیل هر نوع مالی به قصد فروش و اجاره یکی  از آن ها است. این ماده می گوید: معاملات تجارتی از قرار ذیل است:

1-خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از این که تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.

2-تصدی بحمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد.

3-هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری (کمسیون) یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود از قبیل تسهیل ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رسانیدن ملزومات و غیره

4-تاسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر این که برای رفع حوائج شخصی نباشد.

5-تصدی به عملیات حراجی

6-تصدی بهر قسم نمایشگاه های عمومی

7-هر قسم عملیات صرافی و بانکی

8-معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیر تاجر باشد.

9-عملیات بیمه بحری و غیر بحری

10-کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آن ها.

از تکالیف تاجر ،ثبت در دفاتر ثبت تجارتی، داشتن دفاتر تجاری و پرداخت مالیات و پرداخت تامین اجتماعی می باشد.

اثر حقوقی ثبت نسبت به تاجر :(شخص حقیقی)

کسی که شغل معمولی خود را عملیات تجارتی ذاتی موضوع ماده 2 قانون تجارت قرار دهد، با لحاظ سایر شرایط، تاجر است حتی اگر نام خود را در دفتر ثبت تجارتی به ثبت نرسانده باشد.

وقتی تاجری اسم خود را ثبت می کند، این عمل تنها اماره ای قضایی بر تاجر بودنش محسوب می شود.

اثر حقوقی  ثبت نسبت به شخص حقوقی (شرکت های تجاری و تشکیلات و موسسات غیر تجاری)

اثر حقوقی ثبت نسبت به شرکت های تجاری:

در حقوق ایران، ثبت شرکت الزامی است ،اما از شرایط ثبت شخصیت حقوقی و تشکیل شرکت نیست.

(به استناد مواد 195 تا 198 قانون تجارت و ماده ی 2 قانون ثبت شرکت ها و ماده ی 583 قانون تجارت)

اثر حقوقی ثبت نسبت به تشکیلات و موسسات غیر تجاری:

به موجب ماده ی 1 آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیر تجارتی مصوب 1327،معیار غیر تجاری بودن موسسه،غیر تجاری بودن موضوع فعالیت است و داشتن قصد انتفاع یا عدم آن،تاثیری در این امر ندارد.

اثر ثبت:فقط در این نوع موسسات،زمان تشخص به شخصیت حقوقی تاریخ ثبت در دفتر ثبت می باشد.(ماده ی 584 قانون تجارت)

چند نکته:

-دفتر ثبت تجارتی،دفتری است برای ثبت نام بازرگانان،شرکت های تجارتی،بنگاه های بازرگانی و اطلاعات راجع به آن ها،که زیر مجموعه ی اداره ی ثبت به حساب می آید.

-ملاک تمییز شخصیت ها،انجمن ها،موسسات و تشکیلات غیر تجاری از شخصیت حقوقی تجاری این است که آن ها باید جنبه ی معنوی داشته و این جنبه،جنبه ی غالب آن ها باشد.سودآوری و انتفاع نمی تواند ملاک تمییز باشد،چرا که هم در مورد شرکت های تجاری و هم در خصوص انجمن ها و تشکیلات غیر تجاری جستجوی سود و تقسیم آن بین اعضاء مجاز است.

-کلیه ی اشخاصی که در ایران به شغل تجارت اشتغال دارند،اعم از ایرانی و خارجی باید در همان محل خود که در دفتر ثبت تجارتی وجود دارد،اسم خود را ثبت نمایند.(ماده ی 16 قانون تجارت)

-هرچند ثبت موجد شخصیت حقوقی نیست ولی آثار خاص خود را دارد.برای نمونه فعالیت در زمینه ی صادرات و واردات کالا منوط به داشتن کارت بازرگانی بوده و آن نیز منوط به ثبت می باشد.